Dankzij de vroege industrialisering en koloniale rijkdommen beleefde Catalonië in de 19e eeuw een duidelijke economische opleving. Hiermee verbonden ontvouwde zich een nieuw nationaal zelfbewustzijn, bekend als de renaixença of de ‘Catalaanse wedergeboorte’. Dit kwam tot uitdrukking in het schrijven en spreken van het Català, in de cultuur en de architectuur.
De in 1850 in Barcelona geboren Lluís Domènech i Montaner behoorde samen met Antoni Gaudí (1852-1926) en Josep Puig i Cadafalch (1867-1956) tot de ‘grote drie’ van het modernisme, een Catalaanse variant van de art nouveau. Domènech i Montaner was van 1900 tot 1920 directeur van de eerste architectenschool in Barcelona en in dezelfde periode ook verantwoordelijk voor de bouw en het ontwerp van het Palau de la Música Catalana. In een beroemd geworden artikel in het tijdschrift ‘La Renaixença’ stelde hij zich tot doel om ‘op zoek te gaan naar een nationale architectuur’ in Catalonië. In het modernisme vonden hij en zijn collega’s en tijdgenoten wat ze zochten.
Plaça Reial, pronkstuk voor iedereen
Het in 1848 om te zien en gezien te worden ingerichte plein weerspiegelde meteen Catalaans zelfbewustzijn. Omringd door arcaden en fraai aaneengeregen façades is het nu een ontmoetingsplek voor voornamelijk toeristische lanterfanteraars. De later geplaatste lantaarns werden ontworpen door Gaudí.
Metro: Liceu
Opera Liceu, trots van de stad
Het in 1847 aan de Ramblas geopende, schitterende operagebouw Liceu bracht eveneens vanaf het begin het culturele zelfbewustzijn van Catalonië tot uitdrukking. Het is een van de symbolen van de stad en was als ontmoetingsplaats van de elite ook meermaals het doel van aanslagen. In 1994 werd het Liceu door een brand tot aan de fundamenten verwoest. Particuliere donaties maakten de wederopbouw mogelijk.
La Rambla, 51-59, www.liceubarcelona.cat, rondleiding 45 min. za.-zo. vanaf 9.30 elk uur, ma.-vr. vanaf 11.30 uur, € 9, metro: Catalunya
Museu Frederic Marès, Catalaans grootburgerlijk leven
De wereld van de bovenste laag van de 19e-eeuwse Catalaanse bevolking wordt hier gedocumenteerd aan de hand van interieurs en gebruiksvoorwerpen. Het museum heeft een prachtige, meestal rustige binnenplaats midden in de Gotische Wijk.
Pl. de Sant Iu, 5-6, Barri Gòtic, tel. 932 56 35 00, www.museumares.bcn.cat, metro: Jaume I, di.-za. 10-19, zon- en feestdagen 11-20 uur, € 4,20, met korting € 2,40
Palau de la Música Catalana, dit is de top
Palau de la Música Catalana in 1908 gebouwde muziekpaleis vormde het hoogtepunt van de ’Catalaanse wedergeboorte’ (renaixença) in de 19e eeuw. De uitbundige art-nouveaustijl toont dat de toenmalige bourgeoisie weliswaar nauwelijks politieke macht, maar wel zeer veel geld bezat. Het Palau is vandaag de dag nog altijd in handen van het Orfeó Català, het Catalaanse nationale koor, dat in 1891 werd opgericht door Lluís Millet en Amadeu Vives. De laatste gaf ook de opdracht voor het bouwwerk. Het dicht bij de centrale Plaça de Catalunya gelegen museum geeft een informatief overzicht van kenmerkende stijlelementen in de architectuur en het ambachtswerk van de Catalaanse art nouveau. Het verheldert de betekenis van het modernisme voor het uiterlijk van de stad.
Casa Vicens buiten
Tot nu toe was het eerste belangrijke bouwwerk van Gaudí alleen van buiten te bezichtigen. Dat gaat in 2017 veranderen, wanneer hier de opening van een Gaudí-museum plaatsvindt. Meer over de werkwijze van de meester is ook de zien in de Pedrera (Casa Milà).
Casa de les Punxes
In 2016 werd in dit modernistische huis, dat oorspronkelijk voor drie zusters was gebouwd, een museum geopend. De tentoonstellingen wijden zich voornamelijk aan het werk van de architect van het huis: Puig i Cadafalch. Vanaf het dakterras heb je een fantastisch uitzicht over de stad.
Diagonal, 420, tel. 930 18 52 42, www.casadelespunxes.com, metro: Diagonal, dag. 9-20, toegang tot 19 uur, € 12,50, met korting € 11,25, kinderen tot 5 jaar gratis toegang
Palau Baró de Quadras, Llull schrijft in het Català
Nog een door Puig i Cadafalch vormgegeven stadspaleis (1904-1906). Het huisvest het Institut Ramón Llull ter nagedachtenis aan de middeleeuwse filosoof en dichter (1232-1316), die het Català als schrijftaal op de kaart zette. Het instituut bevordert de Catalaanse taal in het buitenland.
Diagonal, 373, tel. 934 67 80 00, www.llull.cat. metro: Diagonal, wo. (behalve feestdagen) 13 uur, rondleiding 45 min., € 12, met korting € 10,80, groepen vanaf 15 pers. op afspraak
Hospital de la Santa Creu i Sant Pau buiten, stralend dozijn
Het voormalige ziekenhuis vlak bij de Sagrada Família kerk is een volgend hoogtepunt van het modernisme en belangrijk werk van Domènech i Montaner – zonde om het links te laten liggen. Het in 1905 gebouwde complex bestaat uit twaalf gebouwen en staat sinds 1997 op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. Na een omvangrijke renovatie schitteren de modernistische gebouwen weer in volle glorie. Met hun fraaie tuin vormen ze het ideale decor voor tentoonstellingen en concerten.
BD Barcelona Design, niet alleen de oudjes ontwerpen
Het behoorde tot de eigenschappen van de modernisten om niet alleen als architect, maar ook als vormgever bezig te zijn en ook straatlantaarns, deurgrepen of stoelen te ontwerpen. Bijna precies een eeuw later deed weer een groep van architecten en designers uit Barcelona, die op dezelfde manier werken, wereldwijd van zich spreken. ‘Barcelona Design’ was in de jaren 90 overal gewild. In deze showroom zijn de grote namen van het Catalaanse Design vertegenwoordigd, zoals Javier Mariscal, Alfredo Arribas, Oscar Tusquets, Dani Freixes, Antoni Gaudí en Pep Bonet.
C/ Ramon Turró, 126 (Poblenou), tel. 934 58 69 09, www.bdbarcelona.com, metro: Bogatell, ma.-do. 9-18, vr. 9-14 uur.